วิชาสังคมศึกษา และประวัติศาสตร์คือส่วนหนึ่งของกันและกัน เนื่องจากการศึกษาประวัติศาสตร์   หากขาดความเข้าใจเกี่ยวกับภูมิประเทศ และตำแหน่งที่ตั้งของสาระภูมิศาสตร์ นักเรียนก็จะไม่สามารถเข้าใจปัจจัยที่ส่งผลต่อลักษณะทางภูมิศาสตร์นั้น ๆ ได้ หรือหากศึกษาประวัติศาสตร์ โดยขาดความเข้าใจเกี่ยวกับวัฒนธรรมและความเชื่อทางศาสนา ก็จะไม่สามารถทำความเข้าใจหลักคิดของผู้คนในอดีตได้ เนื่องจากเนื้อหาของวิชาสังคมคือสิ่งที่อยู่รอบตัว และมนุษย์เป็นสัตว์สังคม ดังนั้นการเติมโตท่ามกลางสังคมจึงเป็นสิ่งที่ปรกติสำหรับสังคมมนุษย์ หากเพียงแตกต่างกันในส่วนของประสบการณ์ของชีวิต เนื่องจากความแตกต่างทางชนชั้น ฐานะทางเศรษฐกิจ ซึ่งนำไปสู่ความเหลื่อมล้ำทางปัญญาที่มาจากพื้นฐานทางประสบการณ์ของนักเรียน ซึ่งแน่นอนว่านักเรียนที่มีโอกาสในการเดินทาง พบเจอสังคมที่แตกต่างหลากหลายย่อมอาจมีมุมมองความคิดที่กว้างกว่านักเรียนที่ครอบครัวมีฐานะทางเศรษฐกิจอยากในระดับรากหญ้าของสังคม ซึ่งนักเรียนโรงเรียนบ้านเวียงชัยส่วนใหญ่มีฐานะทางเศรษฐกิจของครอบครัวต่ำกว่าค่าผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (Gross Domestic Product : GDP) ของประเทศ จึงมีข้อจำกัดทางการเรียนรู้ของนักเรียนกลุ่มนี้ ซึ่งในช่วงการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า ๒๐๑๙ ส่งผลให้มนุษย์ไม่สามารถเดินทางได้ปรกติอย่างยุคโลกาภิวัตน์ดังเช่นเคย ดังนั้นจึงเกิดแนวคิดการท่องเที่ยวออนไลน์ ที่สามารถเข้าถึงได้จากสถานที่ส่วนบุคคล โดยการท่องเที่ยวด้วยเทคโนโลยีเสมือนจริง อย่างเช่น การเข้าชมพิพิธภัณฑ์เสมือนจริง ซึ่งทำให้ผู้เข้าชมสามารถมองเห็นภาพของสถานที่ต่าง ๆ ได้ตามความเป็นจริง ดังนั้นข้าพเจ้าจึงเห็นความสำคัญของการนำเทคโนโลยีเหล่านี้เข้ามาช่วยในการจัดการเรียนการสอน เพื่อให้นักเรียนสามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลออนไลน์ และเพื่อสร้างประสบการณ์ที่หลากหลายให้เกิดขึ้นแก่ผู้เรียน เพื่อให้นักเรียนมีความเข้าใจเนื้อหาในรายวิชาสังคมได้ง่ายขึ้นผ่านทางรูปถ่าย ร่วมกับการใช้วิธีการจัดการเรียนการสอนด้วยกรณีศึกษา เพื่อกระตุ้นประสบการณ์เดิมของนักเรียนเชื่อมโยงเข้าสู่ชั้นเรียน กระตุ้นให้นักเรียนมีความกล้าแสดงออก กล้าตอบคำถาม พร้อมพัฒนาทักษะกระบวนการคิดให้อยู่ในระดับที่สูงมากยิ่งขึ้น และพัฒนาผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียนให้ดีขึ้น

๒. จุดประสงค์ เป้าหมาย

            ๑. เพื่อให้นักเรียนสามารถระบุประเภทของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ตามลักษณะของหลักฐานได้

            ๒. นักเรียนสามารถเลือกรับสื่อจากการวิเคราะห์หลักฐาน หรือข้อมูลที่พบได้

๓. ขั้นตอนการดำเนินงาน

๑) ขั้นกำหนดปัญหา และทำความเข้าใจ 

ให้ผู้เรียนได้อ่านทำความเข้าใจกับเนื้อหาในกรณศึกษาจับประเด็นสำคัญให้ได้ และเข้าใจความสัมพันธ์ของประเด็นต่าง ๆ

๒) ขั้นวินิจฉัย และวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา 

ผู้เรียนสามารถระบุปัญหาต่าง ๆ ที่ได้จากกรณศึกษาพิจารณาดูสาเหตุ หรือความสัมพันธ์ของ ปัญหาต่าง ๆ รวมทั้งการจัดลำดับความสำคัญของปัญหา

๓) ขั้นเสนอแนวทางการแก้ปัญหา 

สามารถเสนอแนวทางการแก้ปัญหาได้อย่างหลากหลาย พิจารณาทางเลือกอย่างรอบคอบ และจัดลำดับความสำคัญของวิธีแก้ปัญหาต่าง ๆ

๔) ขั้นตัดสินใจเลือกแนวทางในการแก้ปัญหา 

โดยคำนึงถึงผลดีผลเสีย และผลกระทบของแนวทางในการแก้ปัญหา ประเมิน และตัดสินใจเลือกแนวทางแก้ปัญหาได้อย่างเหมาะสมที่สุด

๕) ขั้นสรุปและนำเสนอ

ผู้เรียนสามารถหาข้อสรุปจากกรณศึกษา และนำเสนอผลที่ได้จากกรณีศึกษา เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน 

๖) ขั้นประเมินผล        

ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันประเมินผลการเรียนรู้ ด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น การสังเกต การตรวจผลงานการทำแบบทดสอบ เป็นต้น (ปรียา สมพืช, ๒๕๕๙ อ้างถึงใน ทิศนา แขมณี, ๒๕๕๑)

๔. ผลการดำเนินงาน

๔.๑ เชิงคุณภาพ

นักเรียนสามารถแบ่งแยกประเภทของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ได้โดยสามารถบอกเว่าหลักฐานใดจัดอยู่ในหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษร และหลักฐานใดเป็นหลักฐานที่ไม่เป็นรายลักษณ์อักษร พร้อมทั้งสามารถยกตัวอย่างของประเภทหลักฐานชั้นต้น และหลักฐานชั้นรอง ด้วยการวิเคราะห์จากข้อมูลที่เกี่ยวข้องด้วยการสังเกต และตั้งคำถาม

๔.๒ เชิงปริมาณ

                        ๑) นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ สามารถยกตัวอย่างหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เป็นหลักฐานชั้นต้น และหลักฐานชั้นรองได้ร้อยละ ๘๐

                        ๒) นักเรียนสามารถให้เหตุผลประกอบการวิเคราะห์ตัวอย่างหลักฐานที่พบได้ร้อยละ ๗๐

๕. การเผยแพร่ผลงาน

๑) ได้เผยแพร่แหล่งข้อมูลที่เป็นการจัดนิทรรศการเสมือนจริง และพิพิธภัณฑ์เสมือนจริงให้แก่ผู้ปกครองของนักเรียน เพื่อการศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมตามความสนใจ

๒) แนะนำแหล่งการใช้สื่อการสอนให้แก่เพื่อนร่วมวิชาชีพ

๖. ปัจจัยความสำเร็จ ด้านการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน

            ๑) ผู้อำนวยการให้การสนับสนุนเกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนเชิงรุก (Active Learning) โดยส่งเสริมให้คณะครู และบุคลากรเข้าร่วมการอบรมพัฒนาตนเองด้านการจัดการเรียนรู้อยู่เสมอ

            ๒) ทางโรงเรียนมีสิ่งอำนวยความสะดวกทั้งสัญญาณอินเทอร์เน็ต พร้อมทั้งคอมพิวเตอร์ประจำห้องเรียน ซึ่งช่วยให้การสืบค้นข้อมูลต่าง ๆ ผ่านทางอินเทอร์เน็ต

            ๓) นักเรียนมีความกล้าแสดงออก และพร้อมเปิดรับฟังความคิดเห็น

            ๔) นักเรียนมีความกระตือรือร้นในการร่วมกิจกรรม

๗. ข้อเสนอแนะที่ได้จากผลการดำเนินงานเพื่อพัฒนางานครั้งต่อไป 

๗.๑ ข้อเสนอแนะจากการศึกษา

๑) นักเรียนมีโอกาสเข้าถึงการใช้สื่อจากเทคโนยีเพิ่มเติม เพื่อการสร้างความเข้าใจในการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ เนื่องจากสื่อเหล่านี้มีความเป็นรูปธรรม ซึ่งง่ายต่อการทำความเข้าใจสำหรับนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษา

๒) นักเรียนมีความกล้าแสดงออก และกล้าตอบคำถามมากขึ้นด้วยการทำกิจกรรม ผ่านการเสริมแรงทางบวกจากครูผู้สอน

๗.๒ ข้อเสนอแนะในการศึกษาครั้งต่อไป

๑) ใช้การตั้งคำถามที่กระตุ้นความอยากรู้ของผู้เรียน ที่ผู้เรียนสามารถทำความเข้าได้ และเป็นคำถามที่นำไปสู่กระบวนการคิดขั้นสูง

๒) ควรใช้กิจกรรมอื่นร่วมด้วย อย่างเช่น การใช้เกม ร่วมกับการจัดกลุ่มของผู้เรียนหรือการจับคู่เรียน เพื่อให้สมาชิกภายในชั้นเกิดปฏิสัมพันธ์กันมากขึ้น

๓) การใช้กรณีศึกษาอาจสำรวจปัญหา หรือสำรวจจากความสนใจของผู้เรียน เพื่อนำกรณีที่นักเรียนสนใจมาศึกษา เพื่อจุดประกายความคิดของนักเรียนได้มาขึ้น

https://active-learning.thailandpod.org/learning-activities/case-studies

อ้างอิง

ปรียา สมพืช. (๒๕๕๙). การจัดการเรียนรู้เชิงรุกโดยใช้รูปแบบการเรียนการสอนด้วยกรณีศึกษา ORGANIZED ACTIVE LEARNING BY INSTRUCTIONAL MODEL WITH CASE-BASED. วารสารวิจัยราชภัฏพระนคร สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, ๑๑(๒), ๒๖๕.